بررسی مقایسه ای آناتومی و تعیین کمی کاروتنوئید کروسین در گونه crocus sativus l. در دو منطقه قائن و طبس

زعفران با نام علمی crocus sativus l. از تیره زنبقیان گیاهی است علفی، پایا و دارای ساقه زیر زمینی به نام کرم و گلهای بنفش و کلاله سه شاخه قرمزرنگ می باشد. این گیاه بومی ایران می باشد. ترکیبات شیمیایی کلاله زعفران از سه جزء اصلی کروسین (ترکیب کاروتنوئیدی عامل ر نگ زعفران)، پیکروکروسین (عامل طعم) و سافرانال (عامل عطر) تشکیل شده است. زعفران از دیرباز به عنوان یک گیاه دارویی در درمان بسیاری از بیماریها استفاده می-شده است و کروسین به عنوان anticancer از رشد سلولهای سرطانی جلوگیری می کند. با توجه به اهمیت زعفران به عنوان یک محصول با ارزش و خواص دارویی کاروتنوئیدهای آن در تحقیق حاضر تاثیر فاکتورهای محیطی در دو منطقه قائن با ارتفاع حدود 1400 متر و حداقل دمای 6/6- و حداکثر دمای 33 درجه و طبس با ارتفاع حدود 700 متر و حداقل دمای بین 1/7 و حداکثر دمای 43 بر ریخت زایی و مقدار کمی رنگیزه کاروتنوئیدی کروسین، پیکروکروسین و سافرانال کلاله، همچنین میزان فلاونوئید کل گلپوش و میزان فلاونوئید کامفرول گونهcrocus sativus l. بررسی شد. بررسی تصاویر میکروسکوپ الکترونی سطح برگ مربوط به دو منطقه قائن و طبس، قرار گرفتن روزنه ها را در هر دو رقم درون کریپت در سطح تحتانی برگ نشان داد. مقایسه سطح تحتانی برگ در هر دو رقم افزایش قطر کریپت و چین-خوردگی های کوتیکولی بیشتر را در سطح تحتانی برگ در منطقه طبس نسبت به قائن مشخص کرد. همنین رقم مربوط به طبس تنوع اشکالی موم بیشتری را نسبت به قائن نشان داد که این تنوع شامل اشکال کریستالیزه، کروی و فلسی شکل می باشد. بررسی تصاویر میکروسکوپی کلاله نیز افزایش میزان غدد ترشحی برجسته و بزرگتر را در طبس نسبت به قائن نشان می دهد همچنین میزان چین خوردگی های کوتیکولی درکلاله طبس نسبت به قائن بیشتر می باشد که نشان دهنده کاهش سطح کلاله رقم مربوط به طبس نسبت به قائن می باشد. نتایج حاصل از مطالعات ریخت شناسی برگ در دو منطقه قائن و طبس نشان دهنده افزایش ضخامت کوتیکول فوقانی و تحتانی رقم مربوط به طبس نسبت به قائن می باشد. ضخامت اپیدرم فوقانی و تحتانی، همچنین دیواره خارجی اپیدرم فوقانی و تحتانی، ضخامت سلولهای نردبانی فوقانی و تحتانی، بافت پارانشیم زمینه در نمونه منطقه طبس نسبت به قائن کاهش یافت. طول اپیدرم کریپت، قطر خارجی و داخلی کریپت، عمق کریپت، تراکم سلولهای روزنه، منفذ روزنه، اتاقک زیر روزنه در رقم مربوط به طبس نسبت به قائن بیشتر می باشد. ضخامت پهنک برگ قائن نیز نسبت به طبس بیشتر می باشد. ارزش اقتصادی و کیفیت زعفران وابسته به تعیین کمی آنالوگهای کروسین، پیکروکروسین و سافرانال می باشد (abdullaev et al 2007). در این مطالعه ضمن تعیین میزان این ترکیبات در مناطق قائن و طبس، زعفران این مناطق از لحاظ کمی نیز تعیین کیفیت شد. بررسی و مقایسه مقادیر ترکیبات کلاله زعفران شامل کاروتنوئید کروسین و منوترپن الدئید پیکروکروسین و سافرانال و همچنین مقایسه میزان ترکیب فلاونوئید کامفرول گلپوش توسط دستگاه hplc و مقایسه ترکیب فلاونوئیدی کل توسط اسپکتروفتومتر در مناطق قائن و طبس حاکی از افزایش میزان این ترکیبات در منطقه قائن نسبت به طبس بود. در هر منطقه نیز مقایسه میزان این ترکیبات در مزارع سه ساله و شش ساله صورت گرفت که نتایج افزایش معنی دار میزان این ترکیبات را در مزارع سه ساله نسبت به شش ساله در هر منطقه نشان داد.